Centri za socijalni rad ne kontrolišu hranitelje kako bi trebalo, jer ne registruju promjene u hraniteljskoj porodici koja bi zbog izmijenjenih okolnosti trebalo da izgubi licencu za obavljanje ove usluge – zamjerka je koju je Zaštitnik ljudskih prava i sloboda notirao u izvještaju o radu za prošlu godinu koji je u skupštinskoj proceduri. Poslanici treba da diskutuju o tom dokumentu.

Ombudsman je u radu imao predmete koji se odnose na porodični smještaj, poteškoće sa kojima se suočavaju djeca, kao i na izazove u dijelu praćenja ove usluge. Zapazili su više problema – od nedovoljnog praćenja hraniteljstva, nesprovođenja adekvatne podrške hraniteljima, do problema sa licencom…

Propust nadležnih

Kroz jedan slučaj objasnili su zbog čega su kritikovali postupanje nadležnih. Navode da je po obraćanju hranitelja djeteta, za koje je planirani oblik zaštite bilo usvojenje, organ starateljstva konstatovao da hranitelj ne ispunjava uslove za produžetak licence, a da je važeća istekla. U tom trenutku, dalje se navodi, on je jedini hranitelj koji brine o djetetu, imajući u vidu da je, u međuvremenu, supruga napustila porodičnu zajednicu. Predstavnici organa starateljstva hranitelju su, piše u izvještaju, pokušali da objasne pojedine institute – starateljstvo, hraniteljstvo, usvojenje, savjetujući ga da podnese zahtjev za usvojenje djeteta, što pothranjuje njegova očekivanja da dijete može ostati i dalje u njegovoj porodici. Ombudsman zaključuje da se zbog navedenih okolnosti – promjena porodične strukture, neposjedovanja važeće licence za hranitelja, dijete nalazilo u situaciji nesigurnosti i pravne neizvjesnosti.

Ministarstvo bilo pasivno

„Primijećeno je da je nadležno Ministarstvo, u ovakvim i sličnim situacijama, imalo veoma pasivan stav i pored zakonske mogućnosti, odnosno obaveze da izvrši stručni nadzor nad radom pružaoca usluge“, ističe se u izvještaju ombudsmana.

Iz Ministarstva finansija i socijalnog staranja kazali su Pobjedi da povodom konkretnog slučaja mogu saopštiti da je taj resor inicirao nadzor inspekcije socijalne i dječje zaštite. Inspekcija je, kažu, dala preporuke nadležnom Centru za socijalni rad. Napominju da prema Konvenciji UN-a o pravima djeteta, ali i domaćoj legislativi kojom je uređena ova oblast, informacije o postupku usvojenja moraju biti tajne, u cilju zaštite prava na privatnost djeteta.

Upitani zašto centri za socijalni rad ne kontrolišu adekvatno hranitelje i šta su učinili povodom toga, odgovaraju da sprovode intenzivnu reformu sistema socijalne i dječje zaštite.

Uvešće centre za hraniteljstvo

Kako kažu, saglasno UN Konvenciji o pravima djeteta i UN Smjernicama za alternativnu brigu o djeci, posvećeni su razvoju hraniteljstva i smještaju djece u hraniteljskim porodicama. Crna Gora ima tradicionalno dobro razvijeno hraniteljstvo u okviru proširene porodice, pa su dodatno radili da razviju nesrodničko hraniteljstvo.

„Ministarstvo radi na unapređenju sistemskih kapaciteta i u tom smislu ima u planu razvoj centara za hraniteljstvo, koji bi preuzeli pojedine aktivnosti na kojima sada rade centri za socijalni rad, a koje su u vezi sa procjenom, pripremom, kontrolom hraniteljskih porodica i pružanjem podrške djeci koja su smještena u porodicama, kao i promocijom hraniteljstva u Crnoj Gori“, naveli su oni.

Izdali 163 licence za hranitelje

Ministarstvo finansija i socijalnog staranja nije nadležno za izdavanje licenci za hranitelje, kažu iz ovog resora. Centri za socijalni rad vode postupak procjene, obuke, izdavanja licence i praćenja hraniteljskih porodica. Iz Ministarstva kažu da je u Crnoj Gori registrovano 163 licencirana pružaoca usluge hraniteljstva. Licenca se izdaje na period od dvije godine.

Licencu može suspendovati, odnosno oduzeti komisija koju formira nadležni centar, ukoliko se utvrdi da su ispunjeni uslovi za suspenziju, odnosno oduzimanje prije roka na koji je izdata. Upitani koliko hranitelja je izgubilo licencu i zašto, kažu da su centri za socijalni rad u nekoliko slučajeva vodili postupke za oduzimanje licence.

Zainteresovani potencijalni hranitelji prolaze postupak procjene koji ima nekoliko faza i koji može trajati do šest mjeseci, jer obuhvata, kako dodaju u Ministarstvu, i realizaciju programa obuke za hraniteljstvo. U tom postupku, prema njihovim riječima, dešava se da oni koji podnesu zahtjev, u toku procjene i selekcije ne dobiju licencu i ne budu procijenjeni kao podobni za pružanje ove usluge. Tvrde da je dobra procjena i selekcija potencijalnih hranitelja razlog što u toku pružanja ove usluge mali broj hranitelja izgubi licencu.

Upitani da li je moguće da hranitelj počne ponovo da pruža ovu vrstu usluge, ako mu se oduzme licenca, kažu da je to regulisano Pravilnikom o bližim uslovima za suspenziju i oduzimanje licence djelatnosti socijalne i dječje zaštite. Ističu da u zavisnosti od razloga, izuzetno u rijetkim slučajevima se može izdati licenca ukoliko se u postupku, po ponovljenom zahtjevu, ustanovi da su prestali da postoje razlozi koji su doveli do oduzimanja licence. Nadležni organ starateljstva, dodaju oni, takođe, procjenjuje i druge uslove i donosi odluku je li hranitelj podoban ili nije.

Kako ih kontrolišu

Kako procedura nalaže, iz Ministarstva kažu da centri za socijalni rad obavljaju kontrolu kroz neposredne obilaske hraniteljskih porodica, razgovore sa hraniteljima i korisnicima usluge porodični smještaj-hraniteljstvo, putem informacija pribavljenih od relevantnih institucija (vrtića, škola i drugih relevantnih institucija), srodnika, kao i drugih za dijete značajnih lica, kroz redovne godišnje periodične izvještaje koje hranitelji dostavljaju organu starateljstva uz prilaganje odgovarajuće dokumentacije. Dodaju da su hraniteljske porodice u obavezi da pohađaju obuku i nakon dobijanja licence.

„Organ starateljstva prati razvoj djece koja su smještana u hraniteljske porodice i utvrđuje da li se njihovo čuvanje, njega, vaspitanje i školovanje ostvaruje u skladu sa odredbama ovih zakona i ugovora o smještaju“, kažu iz Ministarstva.

Hranitelji mogu biti nezaposleni i penzioneri

Procjenu sposobnosti potencijalnih hranitelja, odnosno „podobnosti“ potencijalnih hranitelja, obavlja centar za socijalni rad na teritoriji opštine na kojoj potencijalni hranitelji žive. Postupak procjene ima nekoliko faza i može trajati do šest mjeseci, jer obuhvata i realizaciju programa obuke za hraniteljstvo, kažu iz Ministarstva.

Prijavu za hraniteljstvo mogu podnijeti zainteresovani bez obzira da li su zaposleni, penzioneri, u bračnoj zajednici, udovac ili udovica, ili pojedinac.

„Važno je da budući hranitelji posjeduju kapacitete da djetetu obezbijede sigurno okruženje i zaštitu od zlostavljanja, zanemarivanja i eksploatacije, obezbijede razvoj potencijala i prevazilaženje eventualnih poteškoća u razvoju“, rekli su oni.

Izvor: Pobjeda