PIŠE: Ass. dr Goran Vukomanović, pedijatar

Krvna slika je ubjedljivo najčešće korišćena laboratorijska analiza u pedijatriji, ali i u ostalim oblastima medicine. Ona daje dragocjene podatke ljekaru o trenutnom zdravstvenom stanju djeteta, ali je izvor informacija o eventualnim infekcijama, ili drugim bolestima koje se mogu “naslutiti” kroz poremećaje u krvnoj slici.

Krvna slika  je “laboratorijska slika” na kojoj se gledaju krvni elementi – broj i “kvalitet” pojedinih krvnih loza, kao i poremećaji u sazrijevanju krvnih ćelija.

Mogu li mame i tate da tumače rezultate krvne slike?

Među laicima često vlada mišljenje da se radi o “običnoj krvnoj slici” koja i “nije neka mudrost”. Ovo je potpuno pogrešno – krvna slika je puna informacija koje su od ogromnog značaja za dijete, ali su i velika pomoć pedijatru.

Pravilno tumačenje rezultata laboratorijskih analiza je ozbiljan i odgovoran posao! Nije dobra varijanta “sam svoj majstor” u čitanju krvne slike, a naročito je opasno nestručno upoređivati vrijednosti ove analize kod djece sa normalnim vrijednostima. Aktuelna bolest djeteta (na primjer virusne infekcije) može poremetiti normalne vrijednosti, a da to ne samo da nije opasno već je i normalno za dijete u datoj situaciji.

Zato je neophodna komunikacija sa pedijatrom i sva pitanja koja imate treba postaviti doktoru koji analizira krvnu sliku. Ljekar koji traži ovu analizu upoređuje rezultate sa stanjem djeteta i tek tada je moguće dati pravi zaključak!

Kada se “vadi” krvna slika mališanu?

Krvna slika  se kod djece uglavnom radi iz dve grupe razloga:

Prvo, kada se prati rast i razvoj beba, veoma je bitna procjena efikasnosti kostne srži (koja je prava fabrika krvnih ćelija) u stvaranju krvnih elemenata. Tako se, na primjer, oko šestog mjeseca života bebi radi krvna slika da se procijeni ima li anemije (malokrvnosti) ili ne. U tom periodu života se normalno očekuje nešto “slabija krvna slika” – nivo hemoglobina se smanjuje zbog postepenog praženjenja rezervi gvožđa u bebinoj jetri. Kada ljekar vidi krvnu sliku, tačno zna da li je dijete “normalno” (fiziološki) anemično ili je stepen anemije takav da je potrebna terapija preparatima gvožđa.

I dalje tokom rasta i razvoja postoje termini kada se sistematski uzima krvna slika, a to naravno određuje pedijatar.

Druga grupa razloga (indikacija) za uzimanje krvne slike kod djece su bolesti ili sumnje na oboljenja, gdje nam krvna slika pomaže u uspostavljnju dijagnoze. Naravno, ona se ne uzima djetetu uvijek, već samo kada ljekar procijeni da mu je ona od koristi na putu do pronalaženju uzroka bolesti.

Da li je opravdano ako roditelj samoinicijativno radi djetetu krvnu sliku “za svaki slučaj”?

Kao sve analize koje se koriste u procjeni zdravlja djeteta, ili kao pomoćno sredstvo za postavljanje dijagnoze, i krvnu sliku traži isključivo ljekar! NIKADA to ne radite na svoju ruku. Iako se vadi iz prsta, ipak se radi se o bolnoj analizi pa je grehota da se djeca bodu, ako to nije potrebno. Sa druge strane, ako nestručno tražite krvnu sliku može se desiti da izostavite neki važan parametar. Tako se nerijetko desi da se dijete mora ponovo ubosti kako bi se željena analiza kompletirala.

Kako krvna slika pomaže da vidi da li se radi o virusnoj ili bakterijskoj infekciji?

Krvna slika je korisno pomoćno sredstvo u razlikovanju virusnih od bakterijskih infekacija, ali NIJE siguran i jedini pokazatelj. Samo u kombinaciji sa pregledom može sa pravilno tumačiti i nalaz krvne slike. To isključivo radi ljekar, nikako mame i tate koji to ne znaju (ne važi za roditelje pedijatre).

Tipično kod virusnih infekcija leukociti (bijela krvna zrnca) nisu povećani (ili im je broj i smanjen), a dominiraju limfociti u leukocitarnoj formuli. Kod bakterijskih infekcija su obično leukociti visoki, a preovlađuju granulociti u formuli. Izuzetaka ima, tako da najteže bakterijske infekcije (sepse) mogu ići sa malim brojem leukocita, a neki virusi mogu dati veliki broj bijelih krvnih zrnaca.

Šta može da “pokvari” krvnu sliku, iako je dijete zdravo?

Zdravo dijete ima normalnu krvnu sliku!

Nestručno uzimanje, loš aparat ili loši reagensi mogu dati lažne vrijednosti krvne slike, ali se to zaista rijetko dešava. Zato je važno odabrati pouzdanu laboratoriju koja će obaviti analizu. Sertifikovane laboratorije sa višegodišnjim iskustvom su garant tačnih rezultata.

Šta je to leukocitarna formula?

Leukocitarna formula pokazuje odnos među različitim podvrstama bijelih krvnih zrnaca. Tako se ljekar može orijentisati u pogledu razlikovanja različitih infekcija, ali se mogu naslutiti i neke rijetke, ali potencijalno opasne hematološke bolesti.

Roditelji jednostavno ne treba da se bave detaljima leukocitarne formule, jer se radi o složenoj grupi poremećaja koje ipak treba prepustiti pedijatru.

Kako se uzima krv maloj bebi?

Bebama se krv za krvnu sliku uzima iz prstića, rjeđe iz petice (kada se radi o izuzetno malim bebama). Ako se radi o nekim drugim ozbiljnijim bolestima, bebama se uzima krv iz vene za detaljnije analize. Tada naprosto nije dovoljna sama krvna slika da bi se procijenilo stanje bebe. To OBAVEZNO treba da rade iskusne sestre koje znaju da “ubodu venu” kod male djece, što nekada umije da bude veoma teško, naročito kada su djeca bolesna!

Izvor: Moj pedijatar