PIŠE: dr Vjera Janković, PZU Doktorica Mica

Gvožđe je esencijalni mineral za ljudski organizam. Njegove najvažnije uloge su: transport kiseonika do ćelija, omogućavanje rada mišićnih ćelija, učestvovanje u biohemijskim reakcijama, regulisanje rasta…

Najveće količine gvožđa se nalaze u hemoglobinu (protein u crvenim krvnim zrncima, zaduženom za prenos kiseonika), a nešto manje u mioglobinu (protein koji služi za čuvanje kiseonika u mišićima).

Tijelo apsorbuje gvožđe iz hrane, a njegova apsorpcija zavisi od zaliha u organizmu: kada je organizam u stanju ravnoteže, apsorbuje se 10%, a u stanju deficita – 20%.

I pored činjenice da je gvožđe jedan od najrasprostranjenijih elemenata u prirodi, oko dvije milijarde ljudi pokazuje simptome nedostatka gvožđa: umor, nedostatak apetita, bljedilo, glavobolja, slaba koncentracija, opadanje kose, krti nokti, smanjena opšta otpornost organizma. Ljudi imaju ovakve probleme zbog povećane potrebe za ovim hemijskim elementom u periodu rasta i razvoja, kao i žene u vrijeme trudnoće i dojenja, zatim usled nepravilne ishrane, ili povećane potrošnje – kod mikrokrvarenja i hroničnih bolesti, kao i kod sportista čiji je organizam izložen znatnim fizičkim naporima.

Između 12 i 18% školske i predškolske djece, zavisno od socijalnog statusa,već pokazuje prve znake anemije.40% omladine u dobu iznad 18 godina pati od nedostatka gvožđa.

Glavni uzroci nedostatka gvožđa i kasnije pojave anemije su:

– nedovoljno unošenje (odojčad i mala djeca čija je ishrana uglavnom mlječna, a zna se da gvožđa najviše ima u mesu, žumancetu, zelenišu);

– povećana potreba (prevremeno rođena djeca, blizanci, rast i razvoj, trudnoća i dojenje);

– nedovoljna apsorpcija (nedostatak želudačne kisjeline, stanja nakon operacije želuca, hronični proliv).

Nedostatak gvožđa u organizmu ne bi trebalo poistovjećivati sa anemijom. Naime, pražnjenje zaliha gvožđa u tijelu se dešava mnogo ranije od pojave anemije. Kada dođe do anemije preporuke su da se pored korigovane, pravilne ishrane koriste i preparati gvožđa i to manje doze kroz duži vremenski period, u prosjeku 2-3 mjeseca.